Sahitya Akademi Puraskar list in Marathi – साहित्य अकादमी पुरस्कार हा साहित्यिकाचा सन्मान करण्याकरिता भारत सरकारद्वारे दिला जाणारा पुरस्कार आहे. हा पुरस्कार भारतातील साहित्य क्षेत्रात महत्त्वाचे योगदान करणाऱ्या साहित्यिकांना दिला जातो.
साहित्यिकांमध्ये मानाचे स्थान असणाऱ्या या पुरस्काराचे वितरण दिल्ली येथे होते. यावेळी त्या लेखक किंवा लेखिकेचा पुरस्कार करताना एक लाख रुपये रोख आणि स्मृतिचिन्ह दिले जाते.
आजच्या लेखातून आपण 2000 ते 2023 पर्यंत साहित्य अकादमी पुरस्कारप्राप्त मराठी साहित्यिकांची नावे अणि त्याचे साहित्य (Sahitya Akademi Puraskar list in Marathi) याविषयी सविस्तर माहिती जाणून घेणार आहोत.
साहित्य अकादमी पुरस्कारप्राप्त मराठी साहित्यिकांची नावे (Sahitya Akademi Puraskar list in Marathi)
| नाव | साहित्य अकादमी पुरस्कार |
| प्रकार | भारतातील एक साहित्यिक सन्मान |
| सुरुवात | इसवी सन 1955 |
| संकेतस्थळ | sahitya-akademi.gov.in |
भारत सरकार देशातील साहित्यिकांचा गौरव करण्यासाठी विविध पुरस्कार देत असतात, त्यापैकीच एक म्हणजे साहित्य अकादमी पुरस्कार. याची सुरुवात इसवी सन 1955 पासून करण्यात आली.
जर तुम्हाला 1955 ते 2000 साहित्य अकादमी पुरस्कार विजेते पाहायचे असतील, तर येथे क्लिक करा – साहित्य अकादमी पुरस्कार 1955 ते 2000
साहित्य अकादमी पुरस्कार एकूण 24 भाषेतील लिखाण करणाऱ्या साहित्यिकास दिला जातो. या 24 भारतीय भाषा पुढीलप्रमाणे आहेत.
आसामी, इंग्रजी, उर्दू, उडिया, कन्नड, काश्मिरी, कोकणी, गुजराती, डोग्री, तमिळ, तेलुगू, नेपाळी, पंजाबी, बंगाली, बोडो, मणिपुरी, मराठी, मल्याळम, मैथिली, राजस्थानी, संथाळी, संस्कृत, सिंधी आणि हिंदी इत्यादी.
| वर्ष | लेखक/लेखिका | पुस्तकाचे नाव | साहित्य प्रकार |
|---|---|---|---|
| 2000 | नामदेव धोंडो महानोर | पानझड | कविता संग्रह |
| 2001 | राजन गवस | तणकट | कादंबरी |
| 2002 | महेश एलकुंचवार | युगान्त | नाटक |
| 2003 | त्र्यं. वि. सरदेशमुख | डांगोरा एक नगरीचा | कादंबरी |
| 2004 | सदानंद देशमुख | बारोमास | कादंबरी |
| 2005 | अरुण कोलटकर | भिजकी वही | कविता संग्रह |
| 2006 | आशा बगे | भूमी | कादंबरी |
| 2007 | गो. मा. पवार | महर्षी विठ्ठल रामजी शिंदे जीवन व कार्य | चरित्र |
| 2008 | श्याम मनोहर | उत्सुकतेने मी झोपलो | कादंबरी |
| 2009 | वसंत आबाजी डहाके | चित्रलिपी | कविता संग्रह |
| 2010 | अशोक केळकर | रुजुवात | समीक्षा |
| 2011 | माणिक गोडघाटे (ग्रेस) | वाऱ्याने हलते पान | निबंध संग्रह |
| 2012 | जयंत पवार | फिनिक्सच्या राखेतून उठला मोर | लघुकथा संग्रह |
| 2013 | सतीश काळसेकर | वाचणाऱ्याची रोजनिशी | निबंध संग्रह |
| 2014 | जयंत विष्णू नारळीकर | चार नगरातले माझे विश्व | आत्मचरित्र |
| 2015 | अरुण खोपकर | चलत् – चित्रव्युह | संस्मरण |
| 2016 | आसाराम लोमटे | आलोक | लघुकथा |
| 2017 | श्रीकांत देशमुख | बोलावे ते आम्ही | कविता संग्रह |
| 2018 | म. सु. पाटील | सर्जनप्रेरणा आणि कवित्वशोध | समीक्षा |
| 2019 | अनुराधा पाटील | कदाचित अजूनही | कविता संग्रह |
| 2020 | नंदा खरे | उद्या | कादंबरी |
| 2021 | किरण गुरव | बाळूच्या अवस्थंतराची डायरी | कादंबरी |
| 2022 | प्रवीण बांदेकर | उजव्या सोंडेच्या बाहुल्या | कादंबरी |
| 2023 | संगीता बर्वे | पियूची वही | उजव्या सोंडेच्या बाहुल्या |
Sahitya Akademi Puraskar In Marathi – साहित्य अकादमी सारखाच म्हणजे भारतीय साहित्याच्या जगात नोबेल पुरस्काराइतकाच सर्वश्रेष्ठ मनाला जाणारा पुरस्कार मराठी भाषेतील साहित्यिकांनी प्राप्त केला आहे. या ज्ञानपीठ पुरस्कार विजेते मराठी लेखकांची नावे आपण जाणून घेऊयात.
Related – महाराष्ट्रातील प्रसिद्ध मराठी नाटक माहिती
ज्ञानपीठ पुरस्कार विजेते मराठी लेखक (dnyanpeeth puraskar list in marathi)
| नाव | ज्ञानपीठ पुरस्कार |
| प्रकार | भारतातील एक साहित्यिक सन्मान |
| सुरुवात | इसवी सन 1965 |
Dnyanpeeth Puraskar In Marathi – ज्ञानपीठ पुरस्कार हा भारतीय साहित्याच्या जगात नोबेल पुरस्काराइतकाच सर्वश्रेष्ठ पुरस्कार मानला जातो. याची सुरुवात करण्यामागे रमा जैन यांची प्रेरणा होती. रमा जैन आणि त्यांचे पती साहू शांतिप्रसाद जैन यांनी भारतीय साहित्यिकांच्या गौरवार्थ हा उपक्रम करण्याचे ठरवले.
22 मे 1961 रोजी साहू जैन यांच्या 51 व्या वाढदिवसाच्या निमित्ताने त्यांनी स्वतःच्या कौटुंबिक ट्रस्टमधून ज्ञानपीठ पुरस्कार देण्याची घोषणा केली.
| वर्ष | लेखिक/लेखिका | पुस्तकाचे नाव |
|---|---|---|
| 1974 | विष्णू सखाराम खांडेकर | ययाति |
| 1987 | श्री.विष्णू वामन शिरवाडकर (कुसुमाग्रज) | नटसम्राट |
| 2003 | श्री.विंदा करंदीकर | अष्टदर्शने |
| 2014 | श्री.भालचंद्र नेमाडे | हिंदू-जगण्याची समृध्द अडगळ |
इसवी सन 1965 साली पहिला ज्ञानपीठ पुरस्कार देण्यात आला. त्या वेळी 1920 ते 1958 यादरम्यान प्रकाशित झालेल्या साहित्याचा विचार करण्यात आला होता.
यामध्ये प्रसिद्ध मल्याळी महाकवी गोविंद शंकर कुरूप यांना ओडोक्वुफल (वेळूची बासरी) या महाकाव्याबद्दल प्रथम ज्ञानपीठ पुरस्कार पुरस्कार देण्यात आला.
इसवी सन 1965 ते 2019 पर्यंत एकूण 54 ज्ञानपीठ पुरस्कार प्रदान करण्यात आले, पण गौरव 56 साहित्यिकांचा झाला. कारण आत्तापर्यंत पाच वेळा हा पुरस्कार विभागून देण्यात आला आहे.
हा पुरस्कार सुरू झाल्यापासून सिंधी या भारतीय भाषेतील साहित्यास अद्यापि पुरस्कार मिळाला नाही. तर दहा वेळा हिंदी, कन्नड भाषेला आठ, तर मराठी भाषेला चार वेळा ज्ञानपीठ पुरस्कार देऊन सन्मानित करण्यात आले आहे.
Related – मराठीतील कवी, साहित्यिक व त्यांची टोपणनावे माहिती मराठी
सारांश
तर मित्रांनो आशा करतो की, साहित्य अकादमी पुरस्कारप्राप्त मराठी साहित्यिकांची नावे (Sahitya Akademi Puraskar list in Marathi) अणि त्यांच्या साहित्याची माहिती तुम्हाला नक्कीच आवडली असेल.
यासोबतच आपण ज्ञानपीठ पुरस्कार विजेते मराठी लेखक कोण आहेत (dnyanpeeth puraskar list in marathi), याविषयी देखील जाणून घेतले आहे. जर तुम्हाला ही माहिती उपयुक्त वाटली असेल, तर तुमच्या मित्रांनाही नक्कीच शेअर करा.
